Hoe helpt organisatiecultuur je door de crises?

Er zijn zoveel ecologische, sociale en bestuurlijke crises tegelijk dat dat tijdsdruk geeft. Toch is het cruciaal om te werken aan organisatiecultuur, om betere oplossingen te bedenken en te gedijen in die volatiele, versnellende wereld vol crises. Cultuur kan helpen om het verhaal te veranderen en kernwaarden en gedrag te ontwikkelen voor een gezonde toekomst. Werk aan een positieve, lerende, actiegerichte cultuur om positieve doelen te bereiken.

Lees het nieuws en één ding is duidelijk: de mensheid staat voor enorme uitdagingen. We hebben een ecologische crisis door de opwarming van de aarde, doordat onze machines broeikasgassen uitstoten, het weer destabiliseert, vervuiling neemt toe en de biodiversiteit vermindert - de zesde massauitsterving is aan de gang.
Tegelijkertijd staan we voor sociale uitdagingen: de ongelijkheid neemt toe doordat de lusten en lasten van het kapitalisme ongelijk verdeeld zijn over de wereld, maar ook binnen landen. Sociale ongelijkheid bedreigt de eerlijkheid, cohesie en stabiliteit van de samenleving.
Sociale media maken het makkelijk om binnen je eigen bubbel te blijven - wat leidt tot polarisatie en een wij-tegen-zij houding. Democratieën hebben moeite met beslissingen waar de meerderheid het mee eens is, overheden raken verstikt in bureaucratie.

Wat een tijdperk!

De ecologische, sociale en bestuurlijke (ESG) problemen kunnen niet langer kunnen wachten. Er is tijdsdruk terwijl elke graad opwarming van de aarde telt. Maar laat je niet ontmoedigen. Als je een handelingsperspectief nodig hebt, lees dan mijn artikel over het Actieve Hoop proces.

We kunnen een deel van de schade herstellen en ons aanpassen. Zoals Lynne Twist zegt (in: Living a committed life): ‘Wat een tijdperk waarin we leven! Wat wij de komende jaren collectief doen, gaat de toekomst van de planeet voor misschien wel duizenden jaren bepalen. Dat klinkt misschien ontmoedigend, overweldigend of zelfs belastend. Maar mijn ervaring is dat deze visie ons leven naar een hoger plan tilt en ons de kans geeft het meest betekenisvolle leven te leiden dat een generatie ooit heeft gehad.’

Neem je tijd

Wij en onze organisaties werken in een VOCA-wereld: vluchtig, onzeker, complex en ambigu. Hoe meer onzekerheid, hoe meer conflicten er ontstaan omdat iedereen probeert wijs te worden uit nieuwe, veranderende situaties. Het is alsof je probeert je werk gedaan te krijgen op een draaimolen die versnelt - je voelt je duizelig en hangt aan de randen om erop te blijven. Je krijgt niet veel werk gedaan en voelt je gestrest.

Uiteindelijk kunnen we niet gedijen als de wereld niet gedijt. En hoewel het aantal crises overweldigend is en de ontwikkelingen steeds sneller gaan, is het cruciaal dat we de tijd nemen om onszelf en onze organisaties te ontwikkelen en aan te passen.
We moeten veerkracht en vaardigheden opbouwen, we moeten leren en ons voorbereiden om in dit uitdagende, dynamische tijdperk te gedijen. Dit geldt voor mensen en organisaties.

Leren en doen

Juist nu onverwachte gebeurtenissen je doelstellingen overhoop halen, is organisatiecultuur belangrijker dan ooit. Structuren zijn gebaseerd op het verleden, de processen, strategie en de organisatiepiramide remmen organisaties vaak af. Maar de juiste organisatiecultuur kan organisaties helpen om sneller te beslissen, te leren en te handelen.

De cultuur bewaart de kernwaarden die als leidraad dienen voor beslissingen en prioriteiten, zelfs als er geen stappenplan beschikbaar is of geen leidinggevende om te raadplegen. 
Cultuur bewaart de ‘succesvolle manieren waarop we de dingen hier doen’ die op kernwaarden zijn gebaseerd. Als de cultuur openheid, leren, snel handelen en eigenaarschap bevordert, helpt dat in een VOCA-wereld. Een goede cultuur versterkt onderling vertrouwen en wederzijdse steun, respect, sociale veiligheid en kameraadschap. Het is de lijm die ervoor zorgt dat mensen snel samenwerken, als je elkaar eenmaal kent en vertrouwt. Het is de reden waarom je een stapje extra wilt zetten - voor je collega's. Niet voor de aandelenkoers of het geld. 
Een positieve cultuur kan bovendien wat van de klimaat- of sociale angst wegnemen die je voelt als je naar al die ESG-problemen kijkt.

Cultuur kan broodnodige vaardigheden bevorderen zoals respect, luisteren, verschillen waarderen, vriendelijk zijn, dialoog voeren en samen betekenis en doel creëren. Deze vaardigheden zijn onmisbaar in de samenleving - je neemt ze van het werk mee naar huis.
Polarisatie en extreem individualisme bemoeilijken het oplossen van de huidige ESG-problemen.  Als je organisatiecultuur positief is, draagt elke werknemer dialoogvaardigheden bij zich voor de omgang met anderen. Dialoog helpt om een gemeenschappelijke basis te vinden en collectieve oplossingen te bouwen. Laten we mensen helpen door op het werk alvast dialoog te oefenen.

Voor zo'n positieve organisatiecultuur heb je positief leiderschap nodig en moet je tijd maken voor organisatieontwikkeling. Niet eenmalig, als project, maar consequent. Te midden van alle onrust en tijdsdruk, moeten mensen tijd maken om te leren, observeren, denken, oordelen en handelen. Daarom heb je microveranderingen of kleine gewoontes nodig - kleine dingen die je kunt denken, herhalen, doen - zelfs als je moe en druk bent.

Een positief doel

Maar organisatiecultuur doet nog meer. Het is geweldig om in een positieve organisatie te werken, maar het is nog mooier om positief bij te dragen aan oplossingen. Zoals Lynne Twist zegt, hebben we de kans om de meest betekenisvolle levens te leiden. We kunnen een verschil maken, en dat kunnen we ook op ons werk.

Cultuur bewaart identiteit en verhaal. Beantwoord deze vragen met een groepje collega’s om dat te ontdekken:

• Wat is ons dominante verhaal over de wereld, over bedrijven en over de evolutie van de wereld, waar gaan we heen?
• Wat is de identiteit van onze organisatie? Waarom zijn we op aarde als organisatie?
• Wat is de rol van onze organisatie in een ecologisch duurzame, sociaal rechtvaardige en betekenisvolle menselijke aanwezigheid op deze planeet?

Voor wie denkt dat deze ‘filosofische’ vragen niks met werk te maken hebben: uit onderzoek blijkt dat een positieve cultuur positieve doelen nastreeft. Een zinvol doel vloeit voort uit de rol die een organisatie voor zichzelf ziet in de wereld en waar het heen moet met de wereld.
Zo’n betekenisvol, positief doel ontketent de productiviteit en creativiteit van mensen op het werk. Een positieve cultuur die bijdraagt aan de wereld heeft positief effect op de financiële resultaten.
Als er een tekort aan personeel is, zal een positieve organisatie getalenteerde professionals aantrekken. Mensen maken graag een betekenisvol verschil.

Pin je ook niet vast op de cultuur - ‘zo is het nu eenmaal, zo doen we de dingen hier, veranderen is moeilijk.’ Een cultuur kan evolueren en verbeteren. Alles wat leeft evolueert voortdurend - dat geldt ook voor de mensen in een organisatie die samen de cultuur vormgeven. Wat kunnen jullie verbeteren om te gedijen in de VOCA-wereld:

• In welke richting wil je dat de cultuur van jullie organisatie gaat? 
• Welk verhaal, welke kernwaarden en welk gedrag hebben een upgrade nodig?
• Wat wil je verbeteren?

De dominante cultuur in de westerse wereld heeft de huidige ESG-problemen mede veroorzaakt. Het wordt tijd dat we onze collectieve cultuur en ons dominante verhaal, onze kernwaarden en belangrijkste gedragingen veranderen om de toekomst te creëren die we willen.
Je kunt beginnen binnen jullie organisatie, door de bedrijfscultuur te richten op het positieve doel van ecologische duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid, goed bestuur en een positieve bijdrage aan de wereld.
Werk aan een positieve, lerende, actiegerichte en flexibele cultuur die onze organisaties helpt om bij te dragen. Maar hoe doe je dat? Je vindt een heel boek vol praktische oefeningen en adviezen in Positieve Cultuur doe je Samen.

© Marcella Bremer, 2023. Alle rechten voorbehouden.

Bestel het boek "Positieve Cultuur Doe Je Samen" nu bij Managementboek, Bol, Bruna, Libris of Amazon.

Abonneer je op de updates van deze blog. Download daarna direct de paper over Positieve Cultuur. Werk kan echt beter en leuker!