Positieve of negatieve organisatiecultuur?

Waarom investeren organisaties in het ontwikkelen van een gezonde, effectieve cultuur? Omdat het de bedrijfsresultaten bepaalt en omdat het niet te kopiëren is door de concurrentie. Een cultuur is uniek voor een organisatie. "Het cultureel kapitaal bepaalt wat een organisatie produceert en hoe", zegt Kevin Stiroh, een bank auditor in Harvard Business Review. Je kunt het zien op de balans. Maar een zieke cultuur levert minder mooie cijfers op.

Stiroh: “Iedere organisatie loopt het risico dat werknemers zich misdragen. Denk aan praktijken of gedrag dat illegaal, onethisch of tegengesteld is aan de organisatiewaarden en afspraken."

Cultureel kapitaal

"In organisaties met veel cultureel kapitaal is het risico van misdragingen laag. Je ziet dat de structuren, processen en resultaten consistent zijn met de waarden. Vanzelfsprekend rolmodel gedrag en onuitgesproken regels bevestigen dat."

Onderzoek bevestigt dat. High-performance organisaties hebben duidelijk onderscheiden culturen, transparant, betrouwbaar en motiverend omdat ze mensen een gedeelde, betekenisvolle missie bieden die hen inspireert. Dit soort positieve organisatiecultuur heeft geen verborgen agenda, kantoorpolitiek, roddel, verwarring, sluimerende conflicten of onveiligheid. Dat is niet alleen maar fijn voor mensen. Werken zonder negatief gedrag bespaart een hoop geld.

Hoe positief of negatief is jouw cultureel kapitaal? Ik hoor leidinggevenden wel zeggen dat mensen "niet overgevoelig" moeten zijn op hun werk. "Kom op, trek het je niet aan, wees professioneel." Of tijdens workshops grapt er wel iemand over veiligheid. "Hoezo veiligheid? Je leeft echt nog wel om vijf uur."
Dit soort uitspraken past bij organisaties die weinig betrokkenheid kennen, veel verzuim, matige productiviteit, bureaucratie, lamlendigheid.

Harde Cultuur

Cultuur is geen luxe, en beleefdheid en respect zijn dat ook niet. Een onderzoek door Russell Johnson (University of Michigan) laat zien dat onbeleefdheid, sarcasme, minachting en spot tot mentale vermoeidheid leiden. Werknemers die dit dagelijks ondergaan, ontwikkelen minder zelfbeheersing en neigen ertoe om zelf ook onbeleefd en neerbuigend, zeg maar gewoon vervelend, tegen anderen te doen. Dat is niet vreemd, omdat cultuur gedijt bij de gratie van gekopieerd gedrag.

Ongevoeligheid, hard tegen elkaar doen - het is niet alleen vervelend voor de sfeer maar raakt ook de financiële resultaten. Amerikaanse onderzoekers schatten dat dit soort respectloos, onbeleefd, neerbuigend en ongevoelig met collega's omgaan, jaarlijks gemiddeld 14000 dollar per werknemer kost vanwege lagere productiviteit en gemiste werktijd.

Kortaf doen of onbeleefd is niet hetzelfde als vijandig, agressief gedrag zoals pesten en schelden, enzovoorts. Maar het gebeurt wel vaak en is volgens schattingen in de afgelopen twintig jaar verdubbeld. Zien we hier de korte lontjes die we in de publieke ruimte tegenkomen ook op het werk? Zijn we zo gestrest en moe dat wat empathie of geduld er niet meer af kan?

Als dat ook in Nederland geldt, reken dan maar uit. Een beetje investeren in de cultuur levert dan al snel 12000 euro per werknemer per jaar op. Wat kunnen jullie besparen door de cultuur positief en productief te maken? Let op: dat is niet hetzelfde als soft en zijig. Het is duidelijk, motiverend, gericht op wat er wel werkt, met respect en professionaliteit.

Christine Porath en Christine Pearson deden een onderzoek onder 14.000 respondenten en zagen ook hoe gedemoraliseerd mensen worden van een harde, ongevoelige benadering, respectloosheid, sarcasme, onverschilligheid.
Medewerkers die dat ervaren op hun werk, namen afstand. Bijna de helft van hen deed minder zijn best, was korter op het werk, en 38% verminderde bewust de kwaliteit van hun werk. Daarnaast reageerde 25% zich af op klanten!

Onbeleefdheid, onverschilligheid, ongeduld: het kan komen doordat we het te druk hebben, te moe zijn, omdat er te veel op het spel staat. Toch zegt Porath: "Ik vraag me toch af waarom het getolereerd wordt, als je ziet wat voor negatieve effecten het op mensen heeft. Ik neig er steeds meer naar dat de overgrote meerderheid geen idee heeft van hun effect op anderen."

Verziekte Cultuur

De drukke olifant in de porseleinkast heeft niet door hoe hij zijn collega's kwetst. Maar de incompetente, of erger, de onbetrouwbare leidinggevende doet mensen en de cultuur echt pijn. Accenture stelt dat mensen ontslag nemen omdat ze hun baas niet mogen (31%), te weinig mogen of kunnen doen in hun baan (31%), vanwege kantoor gekonkel (35%) en gebrek aan waardering (43%).

Gallup schat dat actief stoppen met je best doen vanwege een onbetrouwbare leidinggevende, de Amerikaanse economie jaarlijkst 450-550 miljard dollar per jaar kost. Harvard Business School onderzocht dat een "giftige collega" niet aannemen of snel weer laten gaan in de proeftijd, direct kosten bespaart (meer dan 12000 dollar). Zo'n infiltrant laat de rest van het team dan ongemoeid en richt geen schade aan.

Schelden en andere agressie neemt toe op het werk. We hebben daar ook in Nederlandse kranten de excessen van gezien. In Amerika heeft 25-50% van de werknemers er last van. De helft van de bevolking heeft het wel eens meegemaakt. Denk aan schelden, intimidatie, vernedering, en sabotage. Dat gebeurt expres, en verziekte culturen tolereren dit gedrag. Het is logisch dat mensen niet goed presteren in een situatie waarin ze bang zijn voor de volgende aanval. Bill Sutton (Stanford) denkt dat de productiviteit in giftige culturen wel eens 40% minder kan zijn dan in een gezonde organisatiecultuur.

Bespaar kosten dankzij Cultuur

Wie kan het zich veroorloven om niet aan cultuur te werken? We kunnen de kosten van verziekte culturen, en de winst van positieve, als volgt samenvatten:

1. Een giftige, verziekte cultuur schaadt de productiviteit met 40%
2. Een harde, onbeleefde, onverschillige cultuur kost circa 12000 euro in verminderde productiviteit per jaar
3. Een uitgesproken, duidelijke en effectieve cultuur doet het 20-30% beter dan de concurrentie (Kotter & Heskett)
4. Een positieve, productieve cultuur, aangestuurd met positief leiderschap dat de nadruk legt op wat mensen kunnen en wat er wel goed gaat, kan de resultaten met nog eens 20% verhogen

Als je "alleen maar" de "harde jongens"-ongevoeligheid uit de cultuur haalt, kun je al 20% meer resultaten bereiken. Als je echt een positieve cultuur ontwikkelt, kun je 20-40% groei tegemoet zien.

De organisatiecultuur bewust ontwikkelen met duidelijkheid, positieve doelen en vertrouwen verhoogt de productiviteit en het werkplezier.

Wat wil en kan jouw organisatie?

De cultuurmeting kan een eerste aanzet zijn om eens te kijken hoe de cultuur beter kan. Maar ook positief leiderschap gaan toepassen, kan direct "return on investment" opleveren. (Zie daarvoor bijvoorbeeld de online Positive Culture Academy).

Meer weten? Bestel het boek “Cultuur doe je zelf - Concreet aan de slag met organisatiecultuur” van Marcella Bremer bij:

• Managementboek
• Bol
• Bruna

© Marcella Bremer, 2021. Alle rechten voorbehouden.